Anh kéo tôi ra quán bia ở đầu hẻm
Sau chừng mươi ngày. Thì thào: "Cụ Nguyễn Tuân! Cụ Nguyễn Tuân". Không léo hánh đến cơ quan. Để cho thằng em lên thăm ông anh". Viết xong không dám đọc lại. Tôi còn nhớ đây là thời kỳ giấy in báo hết sức khan hiếm. Chờ cho cụ Nguyễn Tuân đi khuất. Quanh năm thui thủi một mình thật à? Nghe giọng cứng cỏi.
Họ gọi điện hỏi tôi. Nhìn ra ngoài. Anh Dương!. Hai đứa con còn nhỏ đang đi học. Tôi quẳng xe đạp. Chuyện chán. Góc đường Trần Quốc Toản - Bà Triệu có cái quán chè chén nho nhỏ. Hơ hải đạp ra bến xe khách. Mãi đến kỳ Đại hội Nhà văn Việt Nam lần thứ 7 (2005). Tôi còn gặp anh một lần nữa - lần chung cục. Anh Dương ngồi cạnh cửa sổ.
Hai anh em ngồi trong quán nhắm nháp chén trà nóng với thanh kẹo lạc. Tôi lại nửa đùa nửa thật: - Anh kiếm một cô về ở cùng cho vui đi. Tôi có cảm giác anh đang xúc động nổi gai ốc. Bẵng đi khá lâu anh Dương và tôi không gặp nhau. Xách chiếc làn thủng thẳng xuôi về phía cuối phố. Chẳng có em nào ở đây cả. Hỏi sao không giữ anh ở lại. Bạn bè bàng hoàng báo cho nhau tin buồn về Trần Hoài Dương.
Nghiêng nghiêng đầu. Còn có không ít những trang dù rằng vẫn kể chuyện những cô bé. "Miền xanh thẳm"… đã nức tiếng từ lâu và được các em yêu mến. Gác ba. Tôi điện thoại cho Trần Hoài Dương. Một năm in 2 truyện trên Báo Văn nghệ.
Gác nào cũng chất đầy những sách. Xưa nay chẳng ai nghi anh là một trong số hiếm hoi những nhà văn chuyên viết cho thiếu nhi. Tôi đoán ngay là Trần Hoài Dương. Viết được gì mới không?". Thư viết tay. Trò chuyện ngay trên sàn. Đời văn của anh. Trần Hoài Dương nhìn tôi: - Tiến nghĩ là mình không có em nào. Và tôi giới thiệu nhà văn Trần Hoài Dương.
Mà kéo tôi ra ngoài phố. Hơi sững lại một tẹo rồi hỏi ngay: "Trần Đức Tiến phải không?".
Ngỡ như sắp nức tiếng đến nơi… Báo ra vài hôm thì anh Dương nhắn tôi đến gặp anh ở Tòa soạn. Nhưng bác ấy không ở. Anh nghiêng đầu nhìn tôi. Tôi hỏi: - Anh ở thế này mà không sợ à? - Sợ gì cơ? - Thì vắng vẻ. Cứ thế nhét bao thơ gửi đi. Không thấy tôi nên đi rồi. Tôi chuyển cả gia đình vào định cư ở Vũng Tàu. Trên đường ra Hà Nội dự đại hội. Bảo sẽ xuống chơi Vũng Tàu.
Chẳng thể ngờ sau cái phút chia tay diễn ra vô cùng bình thường ấy.
Giờ nghỉ trưa hôm đó. Những thảm cỏ mướt xanh. Chỉ có hai anh em ngồi với nhau trong căn nhà ở phố Thích Quảng Đức.
Hì hục sinh sản ra các bài báo lá cải. Cứ nài tôi uống thêm… Ăn xong. Tự dưng anh ghé tai tôi rồi hướng ra đường Bà Triệu. Với một kẻ mới tập viết như tôi. Một hôm vào lúc nửa buổi. "Nhảy" được vào Văn nghệ đâu phải chuyện thường? bỗng thấy mình chễm chện trên cái chiếu văn của cả nước.
Cuối năm ấy. Chợt Trần Hoài Dương viết thư cho tôi. Lần trước hết tôi được biết một người - có lẽ là người duy nhất - không nhận Trần Hoài Dương là nhà văn viết cho thiếu nhi. Anh mở ra. Dễ đọc. Đây là lần trước hết tôi đến Báo Văn nghệ. Tôi mừng khấp khởi. Trần Hoài Dương nói rất nhiều.
Anh Dương gọi cho tôi. Chơi với anh gần trọn một ngày. Phật giáo… Nhưng tin vui nhất là anh tình cờ tìm lại được bản thảo một truyện vừa anh viết cách đây đúng 30 năm. Ở phố Đường Thành. Hai anh em cũng chỉ ngồi với nhau được một lát rồi xe của nhà đài tới đón anh.
Số trang giảm. Khi về tới cổng thì vợ tôi báo tin: Anh Dương vừa đến nhà. Đến vơi. Ngồi chuyện trò với nhau trong phòng chờ gần 2 tiếng đồng hồ.
"Thích không?" - Trần Hoài Dương thầm thĩ. Ngồi chừng dăm phút. Lúc này Trần Hoài Dương và một số nhà văn miền Bắc khác cũng đã vào Sài Gòn.
Không bói ra xu nào. Lương tôi ở Hội Văn nghệ chỉ đủ cho một mình tôi ăn tiêu tiết kiệm. Như có tâm linh mách bảo. Thò cái đầu đẹp ra ngoài. Dường như là một quyển truyện thiếu nhi của nước ngoài. Những bông hoa. Vài phút sau. Không hiểu ông anh giận dỗi mình chuyện gì? Sau lần xuống chơi hụt ở Vũng Tàu. Được cái gì cứ gửi cho mình". Bên cạnh những trang sạch thơ ngây thuần khiết.
Anh Dương quay lại: "Viết tiếp đi nhé. Anh hẹn: "Hôm nào mình xuống Vũng Tàu chơi với Tiến". Anh kể những năm gần đây ít viết nhưng đọc nhiều. Ai biết? Trần Hoài Dương cười trừ. Trong chính ngôi nhà mà tôi đã có linh cảm về sự cô quạnh của một kẻ cầm bút đầy tự hào. Triết học. Bởi vì chính người tôi cũng đang nổi gai. Trên đường Bà Triệu. Email và địa chỉ nhà riêng ở Sài Gòn.
Tóc xõa xuống trán. Mỗi tháng một lần phải lên Sài Gòn "thu hoạch" nhuận bút thì mau chóng vánh chóng đi về trong ngày. Nhưng cũng chẳng viết được gì ra hồn". Ở lại chơi chứ? Trần Hoài Dương nhìn thấy tôi.
Những con vật nuôi hay lũ côn trùng tí xíu… nhưng không hề con trẻ chút nào. Lại tiếp chuyện nói chuyện. Uống bia và ăn cơm. Tổ quốc… Giờ mới in ở Báo Văn nghệ. Đầu năm 2009. Nhưng không hẹn thời giờ.
Nói xong. Chúng tôi ngồi uống nước. Một thân một mình. Liền đứng dậy chào. Đọc đi đọc lại cái truyện của mình không biết bao nhiêu lần. Tôi nửa đùa nửa thật: "Ông anh có tuổi rồi. Thăm cháu. Mỗi khi nhớ lại quãng thời gian đó.
Chuyện thế sự… Hóa ra lâu nay Trần Hoài Dương đã tuần tự trút bỏ nhiều vướng bận để làm một người tự do. Bảo: "Thằng Quỳ khen cái truyện của mày!" (anh Trần Hoài Dương tên thật là Trần Bắc Quỳ).
Nhưng anh có vẻ cao hứng. Chỉ có những quyển sách xếp hàng thầm lặng đưa anh… 12/10/2013. Tôi bảo: "Bận thì không bận. Đi lại khó khăn. Tôi gửi cái truyện thứ hai cho anh Dương. Anh cho tôi số điện thoại. 8/5/2011. Trưa. Anh Dương tự nhiên. Tôi vẫn luôn nghĩ tới người dẫn tôi những bước trước tiên vào nghề văn chính là nhà văn Trần Hoài Dương.
Tôi ngẫm lại và thấy ít nhiều anh có lý. Những hoàng tử. Chạy tới kêu to: - Anh Dương. "Bên ngoài mái trường".
Ở quây quần với nhau trong một khu làng thuộc quận Gò Vấp. Lúc khỏe mạnh không sao. Nhưng lúc đau ốm. Lao động. Anh Dương gần như ôm chầm lấy tôi. Hai anh em tách khỏi đoàn. Chuyện văn học.
"Những ngôi sao trong mưa". Nét chữ phóng khoáng. Thân mật như đã quen biết tôi từ lâu. Và có lẽ Trần Hoài Dương cũng chẳng hơn gì. Anh sẽ gửi nó cho nhà Kim Đồng. Vẽ một chú sâu nằm cuộn tròn trong một chiếc lá. Không có thời giờ lên Sài Gòn.
Vợ tôi thất nghiệp. Lục trên giá sách lấy xuống một tập sách khổ lớn in rất đẹp. Nhưng không hẳn vì bức tranh. Tôi quay xe. Mình không phải là nhà văn viết cho thiếu nhi" - Trần Hoài Dương nhìn tôi hỏi dồn. Dưới cái nắng buổi sớm đã chớm gay gắt. Nhưng nhìn mặt lại thấy đỏ lên. Anh dẫn tôi đi thăm tất tật các phòng trên gác hai. Có thể cháy thành tro vì một mối tình với ai đó.
Bên cạnh Trần Hoài Dương lúc đó. Có một lần Trần Hoài Dương đang nửa nằm nửa ngồi bỗng nhỏm dậy. Mà vì cử chỉ chụm đầu thân tình và cái giọng thầm thì linh của anh. Thế mà hôm đó. Đợi thêm ít hôm nữa thì truyện được in.
Anh đã lặng đúng ra đi trước đó khoảng 2 ngày. Vợ tôi bảo có giữ. Đọc văn chương. Làm ở hội văn nghệ tỉnh thì có gì mà bận.
Công chúa. Anh không tiếp tôi ở phòng khách tòa soạn. Tôi bia bọt kém. Sau này. Về nhà không nghỉ trưa. Em suốt ngày ở nhà. Khoe những tấm ảnh anh tự chụp ở những đường phố nào đó bên nước Anh. Chiều chủ nhật. Chiếc ôtô tăng tốc. Bảo tôi ra ngồi với anh ở quán cà phê X. Mặt buồn rượi. Đấy là những năm kiếm sống khó khăn vất vả nhất trong đời tôi. Sống một mình mới… phải đạo! Sống một mình.
Tôi suốt ngày ôm cái máy chữ cọc cạch. Chỉ có mộng mị mới thấy. Xe chuyển bánh dời khỏi bến. Và việc tòa soạn tuyển lựa bài để đăng báo càng trở thành ngặt nghèo.
Người đó chính là… anh! "Ông bảo mình viết cái này mà là dành cho thiếu nhi à? Cái này mà là dành cho thiếu nhi à? Còn cái này… cái này nữa? Không. Nhưng lại ngại vì mình mà người ta cháy lây. Tôi có việc đạp xe ra phố.
Tôi lẳng lặng cầm tờ Văn nghệ ra ngồi một mình ở vườn hoa Hàng Đậu. Chỉ cho tôi xem một bức minh họa màu bằng bao diêm ở góc trang.
Đài Truyền hình tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu muốn làm chương trình về một nhà văn nổi tiếng chuyên viết cho thiếu nhi. Tôi lần thần đứng nhìn theo xe. Buổi chiều đến Vũng Tàu. Hóa ra anh vừa có chuyến đi sang bên đó thăm con. Những vườn hoa rỡ. Dĩ nhiên số bài đăng cũng ít. Tôi lên nhà Trần Hoài Dương ở Sài Gòn. Cười gượng gập: - Thôi để lần khác. Anh giở mấy tập album.
Nhà văn Nguyễn Tuân ba toong mũ phớt. Anh thụt đầu vào trong. Nữ giới. Những ngôi nhà xinh xắn. Báo Văn nghệ đang từ 16 trang phải giảm xuống còn 8 trang. Những bức chân dung Trần Hoài Dương già và buồn hơn ngoài đời.
Sàn lát gỗ. Quả nhiên Trần Hoài Dương đã ngồi trên ôtô về Sài Gòn. Và nếu in được. Anh tự tín cho rằng đó là cái truyện hay nhất của mình. Cậu bé. Tôi ít khi lên Sài Gòn. Không hiểu sao tôi cứ nghĩ người như Trần Hoài Dương dứt khoát phải sống một mình. Tôi bắt đầu mon men đến chơi nhà anh - một gian phòng trên gác 2. Vậy mà truyện "Hài" của tôi vẫn được in. Anh Quang Chiến gặp tôi. "Sẽ tự hào tặng Tiến đọc cho vui".
Tôi đã in truyện ở các báo Tiền phong. Cuối năm 1986. Tôi không tin. Tôi ngồi chờ anh Dương ở dưới nhà. Anh Dương giao thông được với tôi. Bức minh họa cực kỳ dễ thương. Tôi vĩnh viễn không bao giờ còn gặp lại anh nữa. Ngẫu nhiên tôi mới gặp lại Trần Hoài Dương ở phi trường Sài Gòn.
